โรคไหม้ (Blast) เกิดจากเชื้อรา Pyricularia grisea ซึ่งทำให้เกิดความเสียหายต่อผลผลิตข้าวอย่างมาก จากการเก็บตัวอย่างพืชอาศัยที่แสดงอาการของโรคไหม้จากพื้นที่เพาะปลูกทั่ว ประเทศไทย สามารถแยกสปอร์เดี่ยวเชื้อรา (monospore) ได้จำนวน 1,228 สปอร์ โดยในแต่ละ spore ได้แบ่งออกเป็น 3 ชุด (master, working and collaborative) และการทดสอบลักษณะสืบพันธุ์ของเชื้อโรคไม้ (mating type) พบว่าเชื้อโรคไหม้ในประเทศไทยมีการสืบพันธุ์แบบไม่ใช้เพศ (asexual stage) 56% และแบบใช้เพศ (sexual stage) 44% ซึ่งจะประกอบด้วยเชื้อที่มี mating typeII และ mating typeI ในอัตราส่วน 7:1 จากการศึกษาลักษณะพันธุกรรมของเชื้อโรคไหม้ โดยวิเคราะห์ลายพิมพ์ดีเอ็นเอ (DNA fingerprinting) ด้วยเทคนิค AFLP และ RAPD พบว่าสามารถแบ่งการกระจายตัวทางพันธุกรรมของเชื้อได้เป็น 5 กลุ่มใหญ่ ๆ จาก 13 กลุ่มโดยเทคนิค RAPD และพบว่าเชื้อมีความหลากหลายทางพันธุกรรมและสามารถแสดงความแตกต่างทางพันธุ กรรมของเชื้อจากพืชอาศัย ข้าวบาร์เลย์ออกจากข้าว และหญ้าได้อย่างชัดเจน เมื่อทดสอบด้วยเทคนิค AFLP คือ แบ่งกลุ่มของความแตกต่างทางพันธุกรรมของพืชอาศัย ข้าวบาร์เลย์ได้ 1 กลุ่ม (ที่ 80% similarity) และแบ่งได้ 5 กลุ่มหลักในหญ้า (80% similarity) นอกจากนี้ยังแบ่งได้ 13 กลุ่มหลักในข้าว (90% similarity) จากการศึกษาเกี่ยวกับความแปรปรวนของการต้านทานโรคไหม้ พบว่าพันธุกรรมข้าวมีความแปรปรวนสูง 46.6% ส่วนเชื้อราสาเหตุโรคไหม้มีความแปรปรวน 31.5% และความสัมพันธ์ระหว่างเชื้อสาเหตุโรคไหม้กบพันธุกรรมข้าวมีความแปรปรวน 18.4% ในการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างเชื้อ 120 สายพันธุ์ และพันธุกรรมข้าว 67 สายพันธุ์ สามารถจัดกลุ่มได้ 7 กลุ่ม โดยพบว่าพันธุ์ข้าวในกลุ่มที่ 2 มีความสามารถในการต้านทานโรคไหม้ได้ดีที่สุด ส่วนข้าวในกลุ่มที่ 6 เป็นข้าวที่ต้านนทานโรคไหม้ได้น้อยที่สุด พันธุ์ข้าว กข1 และ กข11 มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับพันธุ์ข้าวที่มียีนต้านทานโรคไหม้ 2 ยีน คือ Pi-z และ Pi-b ส่วนพันธุ์ข้าว กข3 และปทุมธานี 1 มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับยีน Pi-6, Pi-ta2, Pi-kh, Pi-ka และ Pi-K จากการศึกษาพบว่ามียีนต้านทานโรคไหม้ที่ให้ผลดีในประเทศไทยคือ Pi-z, Pi-b, Pi-1, Pi-6 และ Pi-ta2 เชื้อมาจากข้าวบาร์เลย์มีระดับความรุนแรงของเชื้อมากที่สุด ในขณะที่ระดับความรุนแรงของเชื้อจากพืชอาศัยข้าวและหญ้าใกล้เคียงกัน การหาตำแหน่งของยีนต้านทานโรคไหม้ในประชากรข้าวจากคู่ผสม ระหว่าง IR64 และ Azucena จำนวน 111 สายพันธุ์ทดสอบร่วมกับเชื้อจำนวน 19 สายพันธุ์ พบว่ามี 13 ตำแหน่งของยีนต้านทานโรคไหม้ที่มาจาก IR64 และมี 6 ตำแหน่งที่มาจาก Azucena ซึ่งมีการกระจายตัวอยู่บนโครโมโซม 1 2 6 8 11 และ 12 ส่วนตำแหน่งของยีนต้านทานโรคใบไหม้อยู่บนโครโมโซม 2 11 และ 12 จะใกล้กับบริเวณของยีน Pi-b, Pi-1, Pi-18 และ Pi-ta ขณะที่ยีนต้านทานโรคไหม้ที่เกิดจากเชื้อ THL458 จะอยู่บนโครโมโซมที่ 1 มีความใกล้กับบริเวณของยีนต้านทาน Pi-t และบนโครโมโซมที่ 8 มีความใกล้กับ Pi-11 และ Pi-zh ส่วนตำแหน่งของยีนที่ต้านทานโรคไม้คอรวงอยู่บนโครโมโซม 1 และ 12 โดยใกล้ชิดกับดีเอ็นเอเครื่องหมาย RZ130 และ AF6 นอกจากนี้ยังพบว่าตำแหน่งของยีนต้านทานต่อโรคใบไหม้และโรคไหม้คอรวงมีตำแห น่งอยูบนโครโมโซมที่ 12 ใกล้กับบริเวณยีน Pi-ta จากการศึกษานี้จะเป็นแนวทางให้นักปรับปรุงพันธุ์สามารถพัฒนาพันธุ์ข้าวให้ ต้านทานต่อโรคไหม้อย่างยั่งยืน ตลอดจนนำไปพัฒนาดีเอ็นเอเครื่องหมาย เพื่อใช้ในการคัดเลือกสายพันธุ์ข้าวที่มีความต้านทานได้อย่างดีและรวดเร็ว ii Genetic analysis of plant-pathogen interactions between rice and rice blast pathogen