วิทยานิพนธ์ (นศ.ม.)--จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2544

วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาททางวารสารศาสตร์และแนวคิดเรื่องสตรีของคุณนิลวรรณ ปิ่นทอง โดยมุ่งศึกษาประวัติชีวิตและการทำงานด้านวารสารศาสตร์ รวมทั้งบทบาทในฐานะนักหนังสือพิมพ์สตรี ประเด็นเรื่องสตรีที่ศึกษาแบ่งเป็น 2 ประเด็น คือ สตรีกับการเมือง และสตรีกับสังคม วิธีการศึกษาเป็นการวิเคราะห์เนื้อหาและสัมภาษณ์ผู้ถูกวิจัย โดยพิจารณาจากบทบาทการเป็นบรรณาธิการที่สะท้อนแนวความคิดในการนำเสนอเนื้อหาเรื่องสตรี ประชากรที่ศึกษาได้แก่ ข้อเขียนของคุณนิลวรรณในนิตยสารสตรีสาร ข้อเขียนของผู้เขียนอื่นๆ ที่คุณนิลวรรณเป็นผู้คัดสรร ในฐานะบรรณาธิการและข้อเขียนในวารสารสิ่งพิมพ์อื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง ผลการศึกษาพบว่า 1. คุณนิลวรรณมีแนวคิดสตรีนิยมที่ค่อนไปทางเสรีนิยม (Liberal Feminism) กล่าวคือสนับสนุนให้สตรีได้รับโอกาสที่เท่าเทียมในการมีส่วนร่วมทางการเมือง การศึกษา และการประกอบอาชีพ โดยไม่รังเกียจงานบ้าน ซึ่งเป็นความคาดหวังเดิมของสังคมไทย ในขณะเดียวกันก็ไม่ท้าทายอำนาจของผู้ชายด้วยการเรียกร้องสิทธิ แต่กระตุ้นให้สตรีศึกษาเรียนรู้เพื่อพัฒนาตนเอง 2. ความสำเร็จของการทำหน้าที่บรรณาธิการนิตยสารสตรีของคุณนิลวรรณ ได้รับแรงเสริมจากสถานภาพทางสังคม ซึ่งเธอมีบทบาทอย่างสำคัญอยู่ในองค์กรสตรีและสถาบันทางวิชาการด้านภาษาและหนังสือของชาติ 3. คุณนิลวรรณมีคุณสมบัติพิเศษที่แตกต่างจากนักหนังสือพิมพ์สตรีทั่วไป ในข้อที่มีความเชี่ยวชาญทางภาษาต่างประเทศเป็นอย่างดี เป็นนักกิจกรรมในแวดวงสตรี พร้อมกับการทำหน้าที่นักหนังสือพิมพ์เพื่อสตรี นอกจากนี้ยังมีคุณสมบัติในการเป็นนักภาษาและนักวรรณกรรม ทำให้เธอสามารถแสดงวาทกรรมเกี่ยวกับสตรีได้อย่างน่าสนใจ